Hidrosefali

Çocuklarda Hidrosefali: Belirtiler ve Nedenler

Hidrosefali, beyin omurilik sıvısının (BOS) beyinde aşırı birikmesi sonucu beyin boşluklarının (ventriküller) genişlemesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Bu birikme, beynin dokularına baskı yaparak ciddi nörolojik sorunlara yol açabilir. Çocuk Nörolojisi uzmanı Doç. Dr. Gürkan Gürbüz, hidrosefali hastalığına sahip çocuklar için erken tanı ve tedavi süreçlerinde önemli adımlar atarak, hastaların yaşam kalitesini yükseltmeye yönelik yaklaşımlar sunmaktadır.

Hidrosefali Nedir?

Hidrosefali, beyin omurilik sıvısının normalden fazla üretilmesi, düzgün emilmemesi veya beyin içinde sıvının dolaşımını engelleyen bir blokajın olması nedeniyle gelişir. Bu sıvının birikimi, kafatası içindeki basıncı artırarak beyinde kalıcı hasar riski doğurabilir. Hidrosefali her yaşta görülebilse de, en yaygın olarak yenidoğanlarda ve bebeklik döneminde tanı konulmaktadır.

Hidrosefali Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda hidrosefali belirtileri, çocuğun yaşına ve hastalığın şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Özellikle bebeklerde hidrosefali hızlı ilerleyebilir ve kafa büyüklüğünde belirgin bir artışa neden olabilir.

Bebeklerde Hidrosefali Belirtileri:

• Baş çevresinde hızlı büyüme (normalden daha büyük kafa yapısı)
• Kafada şişkin, gergin bir ön bıngıldak (yumuşak noktalar)
• Gözlerde aşağı doğru kayma ("güneş batışı belirtisi" olarak bilinir)
• Uyku hali veya huzursuzluk
• Beslenme güçlükleri, kusma
• Kas tonusu zayıflığı (hipotoni) veya kasılmalar
• Havale geçirme riski

Daha Büyük Çocuklarda ve Gençlerde:

• Şiddetli baş ağrıları
• Bulantı ve kusma
• Denge kaybı ve yürüme güçlüğü
• Görme sorunları, bulanık görme veya çift görme
• Davranış ve kişilik değişiklikleri
• Konsantrasyon zorlukları ve öğrenme problemleri
• Nöbetler (epilepsi gibi)

Bu belirtiler, hastalığın ciddiyetine bağlı olarak hafif ya da şiddetli olabilir ve genellikle zamanla kötüleşir. Hidrosefali belirtileri fark edildiğinde acilen bir uzmana başvurmak büyük önem taşır.

Hidrosefalinin Nedenleri Nelerdir?

Hidrosefali genellikle doğumsal veya sonradan edinilmiş nedenlerle ortaya çıkar. Beyin omurilik sıvısının dolaşımını engelleyen durumlar, bebeklik ve çocukluk döneminde bu hastalığın gelişmesine neden olabilir.

Doğumsal Hidrosefali:

• Merkezi sinir sistemi anomalileri: Beynin yapısında gelişim bozuklukları, beyin omurilik sıvısının düzgün bir şekilde akışını engelleyebilir.
• Genetik faktörler: Bazı genetik sendromlar hidrosefali gelişimine yatkınlık yaratabilir.
• Spina bifida gibi nöral tüp defektleri: Beynin omurilik sıvısını yönlendiren yapısal bozukluklar hidrosefaliye yol açabilir.

Sonradan Gelişen Hidrosefali:

• Beyin kanamaları: Travma, doğum sırasında yaşanan zorluklar veya prematüre doğum sonrası beyin içi kanamalar sıvı birikimine neden olabilir.
• Enfeksiyonlar: Menenjit gibi merkezi sinir sistemi enfeksiyonları hidrosefali riskini artırabilir.
• Tümörler: Beyinde oluşan kitleler sıvının doğru şekilde drenajını engelleyebilir.
• Kafa travmaları: Kafa içi yaralanmalar da hidrosefaliyi tetikleyebilir.

Tanı Süreci

Hidrosefali tanısı koymak için, çocuğun belirtileri dikkatlice değerlendirilir ve çeşitli tıbbi testler yapılır. Doç. Dr. Gürkan Gürbüz, hidrosefali şüphesi olan çocuklar için aşağıdaki tanı yöntemlerini kullanarak doğru teşhisi koymayı amaçlar:

• Ultrasonografi: Bebeklerde ön bıngıldak açık olduğu sürece ultrasonografi ile beyindeki sıvı miktarı ve genişleme incelenebilir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Beyindeki sıvının yerini, miktarını ve ventriküllerdeki genişlemeyi görüntülemek için MR taramaları yapılır.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Beynin ayrıntılı görüntülerini elde etmek ve sıvı birikimini doğrulamak için BT taramaları kullanılabilir.

Hidrosefali Tedavi Edilebilir mi?

Hidrosefali tedavisi, sıvı birikimini azaltmayı ve beynin üzerindeki basıncı hafifletmeyi amaçlar. Erken tanı ve uygun tedavi ile hidrosefali hastalarının yaşam kalitesi büyük ölçüde iyileştirilebilir. En yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:

• Şant Ameliyatı: Beyindeki fazla sıvıyı boşaltmak için cerrahi olarak bir şant yerleştirilir. Bu şant sistemi, fazla sıvıyı başka bir vücut boşluğuna yönlendirerek, basıncı azaltır ve sıvı birikimini engeller.
• Endoskopik Üçüncü Ventrikülostomi (ETV): Beyindeki sıvının doğal yollarla akmasını sağlamak amacıyla küçük bir delik açılır ve sıvının beyinden dışarı akması sağlanır. Bu yöntem, şant sistemine alternatif olarak uygulanabilir.

Hidrosefali ile Yaşam

Hidrosefali tedavisi gören çocuklar, düzenli takip ve bakım ile sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler. Şant takılı çocukların yaşam boyu düzenli kontrolleri gereklidir ve şantın düzgün çalıştığından emin olmak için doktor gözetiminde olmalıdırlar. Erken tedavi ve sürekli izleme, çocukların normal gelişimlerine devam etmelerine yardımcı olur.